خواندن دیوان حافظ و گرفتن فال حافظ از سنت های قدیمی ایرانیاست که در شب یلدا برای ما ایرانیان به یادگار مانده است. حافظ در بین ایرانی ها عرج و قرب زیادی دارد و اشعار ارزشمند او نقل محافل است. در اشعار این شاعر بزرگ جذبه و گیرایی زیادی وجود دارد. شاید برای شما جالب باشد که چرا با اشعار حافظ در شب یلدا فال می گیرند؟ برای یافتن جواب سوال خود با ما همراه باشید.

مرسوم است که در شب یلدا، بزرگ خانواده تفألی به دیوان حافظ می زند و اهل ذوق و شاعری، سروده های خود را برای دیگران می خوانند. در مجموع اینها آدابی است که از فرهنگ باستانی مهر در میان مردم باقی مانده و هر سال با شب یلدا نو می شود.شب یَلدا یا شب چلّه یکی از کهن ترین جشن های ایرانی است. در این جشن، طی شدن بلندترین شب سال و به دنبال آن بلندتر شدن طول روزها در نیم کرهٔ شمالی، که مصادف با انقلاب زمستانی است، گرامی داشته می شود.

یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته می شود. خانواده های ایرانی در شب یلدا، معمولاً شامی فاخر و همچنین انواع میوه ها و رایج تر از همه هندوانه را مهیا و دور هم سرو می کنند. پس از سرو تنقلات، قصه گویی بزرگان خانواده برای دیگر اعضای فامیل و همچنین فال گیری با دیوان حافظ رایج است.

شب یلدا در نقاط محتلف ایران و در میان اقوام همراه با آئین ویژه آن قوم گرفته می شود. دور هم نشینی، خوردن تنقلات، انار و هندوانه به همراه متل گفتن و شعر خوانی به خصوص حافظ خوانی و فال حافظ از نقاط اشتراک مراسم یلدا در میان اقوام اسرانس است.

فال حافظ گرفتن در شب نشینی های زمستان و مناسبت هایی چون چهارشنبه آخر ماه صفر، چهارشنبه سوری، شب سیزده صفر، بعداز ظهر سیزده به در، تیرماه سیزده شو(جشن تیرگان درمازندران) هم از باور های همگانی است اما با این حال سنت حافظ خوانی درشب یلدا بیشتر وصف الحال است و رواج بیشتری بین خانواده های ایرانی دارد. غیر از فال حافظ فال کوزه هم از دیگر سنت های شب یلداست که دربرخی نقاط رواج دارد.

چرا اشعار حافظ ؟

برای پاسخ دادن به این پرسش و اینکه چرا اشعار حافظ از میان شاعران کهن و کلاسیک به عنوان فال گرفتن انتخاب می شود، شاید استاد بهاءالدین خرمشاهی بهتر گزینه باشد:

راز فال حافظ این است که حافظ نظر کرده است، او به مردم ایران نظر دارد و مردم به او نظر دارند و خدا به هر دو. حافظ به تنوع مضامین و معانی معروف است. مضمون به جهان شعر باز می گردد و معنا به زندگی واقعی مربوط است. حافظ به معنا بیشتر پرداخته و بسیار با ما حرف زده است؛ بیش از هر کسی، اما نه به اندازه سعدی.

نمونه های بسیاری هست که فال حافظ گرفته می شود، و شعرهایی بسیار نادر از حافظ بسیار مرتبط با موضوع می آید، راز فال حافظ نظرکردگی اوست. اعتقاد به آخرت، اعتقاد به معاد، طنز از گفتمان های شعر حافظ است، اما طنز موضوع و روش شعر او هم هست، او طنز را به چند شیوه به کار می برد؛ سر به سر گذاشتن با معشوق، سر به سر گذاشتن با احترام مقدسات دینی مثل تسبیح که بیشتر با طریقت انجام می شود و نه شریعت چون شریعت مقدس است.

باده ستایی، عشق، عرفان، اخلاق و اخلاقیات، پندپذیری و پند ناپذیری، استغنا، جبرگرایی و تسلیم به رضا، بی اعتباری به جهان، توکل و حق شناسی از مباحث مهم شعر حافظ است.»